جایگاه و نقش اتاق بازرگانی استان مرکزی

در آستانه برگزاری دوره جدید انتخابات اتاق‌های بازرگانی، صنعت، معدن و کشاورزی کشور به سراغ منوچهر توسطی نائب رئیس خانه صنعت و معدن ایران - یکی از تشکل‌های مهم و تاثیرگذار اقتصادی - رفتیم و با او که یکی از اعضای اتاق بازرگانی اراک نیز هست پیرامون نقش اتاق بازرگانی در اقتصاد کشور، نقش اتاق بازرگانی در راستای حمایت از تولید ملی، رفع موانع کسب و کار و چگونگی برگزاری این دوره از انتخابات اتاق... به گفتگویی تفصیلی نشستیم.

منوچهر توسطی معتقد است که هنوز فرهنگ تشکل‌گرایی و آگاهی از فعالیت‌های تشکلی را نهادینه و آن را درک نکرده‌ایم، در حالی که در کشورهای توسعه‌یافته این تشکل‌ها هستند که حرف اول را در سیاست‌گذاری‌ها می‌زنند تا حدی که احزاب سیاسی در مواقع انتخابات بر روی قدرت اینگونه تشکل‌ها حساب باز می‌کنند و برنامه‌هایشان را به این تشکل‌ها ارائه داده و با کسب نظر موافق آنها، رأی تشکل‌های قدرتمند را به عنوان یک اهرم موثر از آن خود می‌کنند.

وی ضمن ارائه‌ی تعریفی از اتاق‌های بازرگانی، اظهار کرد: تشکل‌ها در کشورهای توسعه یافته نقش اساسی را در کمک به دولت، دستگاه‌های سیاست‌گذار و تصمیم‌گیر ایفا می‌کنند.

وی با بیان اینکه کشور ما هم مستثنا از این قضیه نبوده و نیازمند تشکل‌هایی است که به عنوان پل ارتباطی بین بخش خصوصی، مردم، دولت و مجلس حضور داشته باشند، افزود: اما، متاسفانه در کشور ما، نقش‌آفرینی و اثرگذاری عموم تشکل‌ها در تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌های کشور بسیار کمرنگ است؛ جز معدود تشکل‌هایی که به نوعی دولت بر روی آنها حساسیت دارد که یکی از آنها اتاق بازرگانی است.

توسطی توضیح داد: بزرگترین و اثرگذارترین تشکل بخش خصوصی، تشکلی است که در فرایند اقتصادی کشور اثرگذار بوده و در مجامع و مراکز مختلف تصمیم‌گیری اقتصادی مثل شورای پول و اعتبار، شورای اقتصاد، بانک‌ها و غیره کرسی دارد. صاحبنظر و صاحب‌رای است و می‌تواند در آنجا تاثیرگذار باشد.

رئیس خانه صنعت و معدن استان مرکزی گفت: اتاق بازرگانی با ترکیبی از فعالان بخش صنعت، معدن، تجارت و کشاورزی به عنوان پارلمان بخش خصوصی و مشاور سه قوه در قانون قلمداد شده است.

وی افزود: اخیرا نیز با قانون بهبود فضای کسب و کار و ماده سه این قانون، مجلس و دولت مکلف شده‌اند قبل از هر گونه تصمیم‌گیری در حوزه اقتصادی نظرات اتاق بازرگانی را بگیرند و بعد اقدام به تصویب و اجرای مصوبه‌ای در حوزه اقتصادی کنند.

نفس شورای گفتگو توانمند و اثرگذار

نائب رئیس خانه صنعت و معدن ایران ادامه داد: شورای گفتگوی بخش خصوصی و دولتی به دبیری اتاق بازرگانی از دیگر ابزاری است که در اختیار این تشکل قرار گرفته است.

توسطی ضمن تاکید بر اختیاراتی که به شورای گفتگو تفویض شده، عنوان کرد: از طریق این شورا، استان‌ها قادر هستند در مورد بسیاری از مسائل تصمیم‌گیری کنند و تصمیم را به اجرا بگذارند.

وی با بیان اینکه این شورا می‌تواند موانع تولید، کسب و کار و مشکلاتی که بین دستگاه‌های دولتی و بخش خصوصی وجود دارد را حل و فصل کند، فضای به وجود آمده را امتیاز خوبی دانسته و گفت: اگر شورای گفتگوی استانی قادر به حل یک مشکل نباشد می‌تواند موضوع را به شورای گفتگوی مرکز منتقل کند تا در آنجا اگر تغییر قانون، اصلاح قانون یا تصمیم ملی لازم است انجام شود.

رئیس خانه صنعت و معدن استان مرکزی خاطرنشان کرد: این خصوصیات اتاق را آنچنان توانمند می‌کند که بتواند در حوزه اقتصاد نقش‌آفرینی کند؛ در شرایط فعلی که اقتصاد کشور با بحران، تحریم و عدم وجود ارتباطات خارجی با کشورهای دیگر برای امر واردات و صادرات و مبادلات پولی مواجه است، اتاق بازرگانی می‌تواند نقش مهمی ایفا کند.

وی افزود: این اتاق در صورت رفع تحریم نیز می‌تواند به سرعت نقش‌آفرینی کرده و جبران مافات کند به طوری که در شرایطی بهتر، به منظور توسعه روابط تجاری قرار بگیریم.

توسطی نفس شورای گفتگو را توانمند و اثرگذار دانسته و ضمن اشاره به تصمیماتی که در شورای گفتگوی استان گرفته شده است، تصریح کرد: بر این باور نیستم که این شورا به طور مشخص و با هدف رفع مشکلات تشکیل شده است زیرا این جلسات اغلب با حضور یک میهمان اتفاقی و مسئول ملی تشکیل شده و تصمیم‌گیری‌هایی هم انجام شده اما، در اجرا موفق عمل نکرده است.

وی ضمن تاکید بر قدرت شورای گفتگو در حل مشکلات روز همه فعالان اقتصادی تصریح کرد: این مشکلات باید در شورا مطرح، تصمیم‌گیری و به طور کامل پیگیری شود، صرف مصوبه به تنهایی مشکل بخش خصوصی را حل نخواهد کرد.

اتاق بازرگانی اتفاقات بد اقتصادی را پیش‌بینی کند

توسطی همچنین بر تاثیرگذاری و توانایی اتاق بازرگانی در جهت‌دهی و هدایت فعالان بخش خصوصی و کمک به تصمیم‌گیری‌های دولت و مجلس اشاره کرد و گفت: متاسفانه طی هشت سال گذشته که به بخش اقتصادی لطمه وارد شد و اقتصاد کشور بر خلاف سند چشم‌انداز که می‌بایست توسعه داشته باشد از مسیر توسعه عقب افتاد، اتاق بازرگانی به عنوان پارلمان بخش خصوصی پس از مجلس - که می‌بایست بر عملکرد دولت نظارت می‌کرد- مماشات کرد و جلوی این اتفاقات را نگرفت، اتاق می‌توانست مدافع فعالان اقتصادی باشد و زودتر از اینها اتفاقات بد را در حوزه اقتصادی پیش‌بینی کرده و جلوی این مسائل را بگیرد.

نائب رئیس خانه صنعت و معدن ایران تصریح کرد: اتاق بازرگانی ایران در این زمینه می‌توانست بیشترین نقش را داشته باشد که کم‌کاری کرد، اتاق‌های بازرگانی در استان‌ها نیز در این زمینه خیلی فعال نبودند. آنها در مسیر تلاطم اقتصادی افتادند و رفتند و در نهایت آسیب‌ها متوجه تمامی اعضای اتاق بازرگانی که همان فعالان اقتصادی هستند، شد.

وی توضیح داد: اتاق‌های بازرگانی با امکانات مالی و کارشناسی که در اختیار دارند می‌بایست دیدگاه‌های روشن و شفافی را در رفع موانع تولید و بهبود فضای کسب و کار، کاهش تورم، رفع رکود به دولت ارائه دهند. در اصل رسالت این تشکل این است که نسبت به رفع چنین موانعی - با تاکید بر دیدگاه‌های کارشناسی - اقدام کنند که متاسفانه این مهم را شاهد نبودیم و این گلایه نسبت به عملکرد اتاق ایران و استان‌ها وجود دارد.

توسطی ضمن تاکید بر وظیفه دولت در بسترسازی برای توسعه اقتصادی، رشد و افزایش فعالیت‌های اقتصادی، ایجاد اشتغال، افزایش درآمد و رفاه آحاد مردم، گفت: دولت برای اینکه بتواند بخش خصوصی را ساماندهی و حمایت کند می‌بایست از طریق تشکل‌ها این کار را انجام دهد که متاسفانه دولت این کار را نکرد و با تصمیم‌گیری‌های بد باعث شد شرایط اقتصادی موجود را شاهد باشیم.

این عضو اتاق بازرگانی همچنین بر وظیفه تشکل‌ها در راستای صیانت و دفاع از منافع اعضا تاکید کرد و گفت: تشکل‌ها، نباید اجازه دهند تصمیمات غلط و یا اجرای غلط تصمیمات به منافع اعضا لطمه وارد کند.

وی با بیان اینکه این انتقاد بر اتاق‌های بازرگانی وارد است که اجازه دادند این اتفاق بیافتد، افزود: اتاق‌های بازرگانی به مراتب باید زودتر از اینها عملیات پیشگیرانه را انجام می‌دادند و دولت را متوجه می‌کردند که اینگونه تصمیمات و رویه‌ها چه عاقبت اقتصادی را در پی دارد، چراکه اتاق بازرگانی یک تشکل اقتصادی است و به مراتب بهتر از هر کسی تصمیمات خوب یا بد اقتصادی را باید بتواند درک و پیش‌بینی کند.

اتاق اراک فاقد برنامه شفاف

توسطی در ادامه ضمن ارزیابی اتاق بازرگانی اراک، ایجاد یک ساختمان برای اتاق را یک اقدام مناسب در چهار سال اخیر عنوان کرد که البته هنوز تکمیل نشده و گفت: امکانات فعلی اتاق نه تنها در شأن اعضا نبود بلکه کافی نبود و طبیعتا مقداری محدودیت اجرا ایجاد می‌کرد اما، در سایر موارد یک برنامه شفاف، مشخص و تعریف شده را از اتاق اراک نه ابتدای دوره و نه ابتدای هر سال شاهد نبوده‌ایم.

وی با بیان اینکه طی چهار سال گذشته یک سری اقدامات انجام شده اما، نمی‌توان گفت این کارها مطابق برنامه بوده است، ادامه داد: در این مدت شاهد بی‌برنامه‌گی در انجام کارها، عدم تصمیم‌گیری به موقع و نبود عکس‌العمل به موقع نسبت به اتفاقات و مشکلات اقتصادی به ویژه در حوزه صنعت و تولید استان بوده‌ایم و در حوزه مسائل بانکی و نقدینگی و در ارتباط با فشارهایی که دستگاه‌های دولتی بی محابا به بخش‌های اقتصادی وارد می‌کنند نیز اقدام جدی از طریق اتاق بازرگانی به صورت شاخص دیده نشده است.

توسطی ضمن تاکید بر رفتار عادی و معمولی اتاق بازرگانی در مقابله با مشکلات اقتصادی، این عملکرد اتاق را صرفا متناسب با شرایط عادی اقتصادی دانسته و تصریح کرد: در شرایط تحریم که اکثر واحدهای صنعتی ما با مشکلات اقتصادی عدیده مواجه هستند و با ظرفیت 50 درصد و کمتر از 50 درصد کار می‌کنند، بیشتر فعالان اقتصادی با مشکل نقدینگی و معوقه‌های بانکی و پولی مواجه هستند و واحدهای صنعتی به سازمان‌های مالیاتی و تامین اجتماعی و غیره بدهکار هستند نیاز است که این تشکل با قدرتی که از اعضا و قانون می‌گیرد و توان مالی که از اعضا به منظور انجام فعالیت‌هایی در جهت منافع اعضا دریافت می‌کند فعال‌تر عمل کند.

رئیس خانه صنعت و معدن استان مرکزی خاطرنشان کرد: مصوبه شورای گفتگو به تنهایی دردی را دوا نمی‌کند باید تشکلی همچون اتاق بازرگانی که از جایگاه قانونی و امکانات مالی و توان قانونی بالا برخوردار است اقدامات پیشگیرانه داشته و در برابر اتفاقات سریع عمل کند چراکه واقعا فرصتی برای فعالان اقتصادی ما نمانده است.

افزودن بخش کشاورزی به اتاق بازرگانی اشتباه است

توسطی افزودن بخش کشاورزی به پارلمان بخش خصوصی بدون برنامه ملی و استانی را اقدامی اشتباه دانسته و گفت: در ابتدا می‌بایست نفع افزودن حوزه کشاورزی به اتاق بازرگانی را مورد ارزیابی قرار می‌دادند، برنامه‌ها و وظایف را تبیین می‌کردند آنگاه بخش کشاورزی به صورت قانونی تفویض و سپس به این تشکل اضافه می‌شد.

این عضو اتاق بازرگانی خاطرنشان کرد: استان مرکزی یک استان معدنی با معادن غنی و متنوع منحصر به فرد است اما، در حوزه معدن به هیچ وجه کاری انجام نشده است.

رئیس خانه صنعت و معدن استان مرکزی گفت: در حوزه بازرگانی نیز نه یک شرکت حقوقی قوی بازرگانی با توان و پتانسیل مالی و نه شخص حقیقی بازرگان توانمندی داریم، تعدادی هم که داریم از انگشتان دست کمترند.

اتاق اراک سهمی از اتاق ایران ندارد

وی به انتخابات اتاق بازرگانی اشاره کرد و گفت: در سه بخش بازرگانی، معدن و کشاورزی نه تعداد زیادی و نه تعداد شاخصی کاندید شده‌اند در حالی که استانی مثل استان مرکزی با مزیت اقتصادی می‌بایست تعداد کاندیداهای بیشتری داشته باشد تا حق انتخاب برای رای دهندگان افزایش یابد.

نائب رئیس خانه صنعت و معدن ایران گفت: در حوزه صنعت، استان مرکزی استانی قوی است و به نسبت، تعداد کاندیداها زیاد است. اتاق بازرگانی در بخش صنعت، حرکتی را که موجب توسعه صنعتی و افزایش سرمایه‌گذاری شده و موانع سرمایه‌گذاری و تولید را رفع کند انجام نداده و برنامه مشخصی را دنبال نکرده است. این نقص باید در دوره‌های بعد توسط کسانی که به عنوان هیئت نمایندگان و هیئت رئیسه وارد اتاق بازرگانی می‌شوند، مد نظر قرار گیرد.

توسطی ضمن تاکید بر مزیت‌های اقتصادی و صنعتی استان مرکزی به عنوان یک استان خودکفا که درآمدش از حوزه اقتصادی تامین می‌شود و مازاد بر درآمدش را به خزانه واریز می‌کند، گفت: طبیعتا نیازمند تشکلی هستیم که در این حوزه به مراتب فعالتر از سایر استان‌ها عمل کند بویژه اینکه این استان از امنیت بالای سرمایه‌گذاری برخوردار است.

رئیس خانه صنعت و معدن استان مرکزی بیان کرد: انتظار می‌رفت استان مرکزی با این حجم سرمایه‌گذاری تا به حال سهمی را از مدیریت اتاق بازرگانی ایران می‌داشت تا تاثیرگذاری بیشتری را در وضعیت اقتصادی ایجاد کند اما، اینگونه نبوده است، این مهم به کم کاری آقایان در هیئت نمایندگان و هیئت رئیسه اتاق برمی‌گردد.

وی با بیان اینکه کاهش اعضای اتاق و کاهش کارت‌های دارای اعتبار اتاق نشان‌دهنده این واقعیت است که اتاق نتوانسته صاحبان کارت را اغنا و ارضا کند، افزود: بر این اساس، کارت‌ها تمدید نشده‌اند و تعداد دارندگان کارت معتبر نیز کم شده است، بنابراین بر اساس قوانین این تشکل، تعداد نمایندگانی که می‌توانند در هیئت نمایندگان اتاق ایران حضور داشته باشند کم می‌شود و نقش اتاق بازرگانی اراک در انتخابات و تصمیم‌گیری‌های اتاق ایران کمرنگ و بی اثر خواهد بود.

نائب رئیس خانه صنعت و معدن ایران اظهار کرد: افرادی می‌بایست به عنوان هیئت نمایندگان و هیئت رئیسه وارد اتاق بازرگانی شوند که از لحاظ توان مالی، توان کاری، تجربه، علم و دانش به اتاق اعتبار دهند نه اینکه از طریق اتاق اعتبار بگیرند، افرادی باشند که به درجه‌ای از اغنا رسیده باشند که یک نگاه ملی یا حداقل استانی داشته باشند و در راستای متحول کردن استان بسترسازی کنند.

توسطی تصریح کرد: تا زمانی که افرادی که وارد اتاق بازرگانی شوند نیازمند کار باشند به طور طبیعی این اتفاق می‌افتد هر چند که اگر بزرگان را هم بفرستیم از قبل فعالیت‌هایشان منفعت می‌برند اما، خطر رانت و ویژه‌خواری در این شرایط کاهش می‌یابد.

وی گفت: ضعیف عمل کردن تشکل‌ها باعث می‌شود که دولت به دلخواه خود عمل کند در صورتی که یکی از وظایف تشکل‌ها کمک به تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌های مرتبط با حوزه فعالیت اعضاست.

اتاق بازرگانی به موقع عکس‌العمل نشان نمی‌دهد

نائب رئیس خانه صنعت و معدن ایران بیان کرد: تشکل‌های اقتصادی و در صدر آن تشکل تشکل‌ها یعنی اتاق بازرگانی می‌بایست در تصمیم‌گیری‌ و تصمیم‌سازی‌های دولت تاثیر می‌گذاشت.

توسطی در خصوص نقش اتاق بازرگانی در رفع موانع کسب و کار عنوان کرد: اتاق بازرگانی در راستای اتفاقاتی که تبدیل به موانع کسب و کار شده و یا موجب رکود در فضای کسب و کار می‌شود باید خیلی سریع و با جدیت وارد شود و پادزهر مسئله را با ارائه پیشنهادات و راهکارها به دولت و مجلس اعلام کند. چراکه اتاق بازرگانی به عنوان یک تشکل اقتصادی، باید صد درصد توانایی تجزیه و تحلیل موضوعات و معضلات اقتصادی را داشته باشد.

وی افزود: متاسفانه این اتفاق نمی‌افتد و دولت نیز تصور می‌کند تصمیمات درستی می‌گیرد؛ و در ادامه، تشکلی مثل اتاق بازرگانی در مقابل این تصمیمات هم به موقع عکس‌العمل نشان نمی‌دهد.

رئیس خانه صنعت و معدن استان مرکزی با بیان اینکه تنها مقصر عدم رفع موانع کسب و کار تحریم اقتصادی نیست گفت: بسیاری از سیاست‌های دولت و رفتارهای دستگاه‌های دولتی خود مانعی برای فضای کسب و کار است، در حالیکه لازم است با یک وفاق و عزم ملی همه دست به دست هم دهیم و با تحریم مقابله کنیم.

جای خالی فعالان اقتصادی تاثیرگذار در میان کاندیدهای اتاق

وی در ادامه در خصوص این دوره از انتخابات عنوان کرد: انتخابات اتاق بازرگانی مثل انتخابات دولت و مجلس نقطه عطفی است که باید برای فعالان بخش خصوصی مورد توجه قرار گیرد چه آنهایی که کارت دارند و چه آنهایی که کارت ندارند اما، فقط دارندگان کارت بازرگانی می‌توانند این تاثیرگذاری مستقیم را داشته باشند.

توسطی افزود: دارندگان کارت بازرگانی در رده‌های مختلف هستند یعنی یک فرد حقیقی بدون داشتن یک دفتر کار مشخص می‌تواند یک کارت بازرگانی داشته باشد، یک شرکت تولیدی بزرگ مثل پتروشیمی هم کارت بازرگانی دارد و هر کدام یک رأی دارند و بدتر از این، کسانی هم که فعال اقتصادی نبوده و عضو اتاق بازرگانی هستند، آنها هم حق رأی دارند و در سرنوشت انتخابات اثرگذار هستند.

رئیس خانه صنعت و معدن استان مرکزی گفت: مشکل اساسی فعالان بخش خصوصی این است که آنهایی که صاحب تجربه و دانش هستند و می‌توانند مسائل را خوب تجزیه و تحلیل کنند به علت گرفتاری‌ها یا اتلاف وقتی که در تشکل‌ها می بینند خیلی نسبت به کاندید شدن رغبت نشان نمی‌دهند در نتیجه کیفیت کاندیداهایی که در فعالیت‌های اتاق بازرگانی می‌توانند اثرگذار باشند کاهش پیدا می کند.

وی بیان کرد: به هر ترتیب از درون این نامزدهای انتخاباتی نیز می‌توان بهترین‌ها را انتخاب کرد و سرنوشت چهار ساله اتاق بازرگانی را بهتر رقم زد در صورتی که یک مقدار بی‌تفاوتی، بی همتی و کم‌کاری در بخش خصوصی دیده می‌شود.

این عضو اتاق بازرگانی گفت: می‌توان فعالیت، بیوگرافی و رزومه و برنامه‌های کاندیداها را رصد کرد و با مطالعه، افراد شایسته را انتخاب کرد در حالی که این بی‌توجهی بخش خصوصی باعث می‌شود افرادی که شاید خیلی توانایی تحلیل نداشته اما، فرصت کافی برای رای دادن دارند به این تشکل بپیوندند.

توسطی ادامه داد: بر این اساس به نظر می‌رسد که سطوح پائین‌تر رای می‌دهند و در تشخیص‌ها شاید دچار اشتباه شوند. از سویی شاید پاره‌ای کاندیداها از این موضوع سوء‌استفاده کنند. در این شرایط، این امکان وجود دارد که در سطوح پائین کاندیداتوری، افرادی برای جذب رای مجاب شوند.