آنان که معنای ولایت را نمی دانند در کار ما سخت درمانده‌اند/ هنر، عین پیام و تعهد است

به گزارش تابناک مرکزی به نقل از شاخص، انقلاب اسلامی برای آوینی به‌عنوان یک واقعه جذاب تاریخی مطرح می‌شود و در همین مسیر، وقتی نواری از سخنرانی‌های امام به دستش می‌رسد، به‌طور خاص جذب شخصیت امام می‌شود و کم‌کم وارد مسیری می‌شود که ادامه‌اش حضور در جنگ است .

وی به عنوان دانشجوی معماری وارد دانشکده‌ هنرهای زیبای دانشگاه تهران شده بود و از کودکی به علت انسی که با هنر داشت؛ شعر می‌سرود داستان و مقاله می‌نوشت و نقاشی می‌کرد تحصیلات دانشگاهی‌اش را نیز در رشته‌ای به انجام رساند که به طبع هنری او سازگار بود ولی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی معماری را کنار گذاشت و به اقتضاء ضرورت‌های انقلاب به فیلم‌سازی پرداخت.

تخصص حقیقی در سایه تعهد اسلامی است

آوینی در این رابطه بیان می کند: حقیر هرچه آموخته‌ام از خارج دانشگاه است بنده با یقین کامل می‌گویم که تخصص حقیقی در سایه‌ تعهد اسلامی به دست می‌آید و لاغیر قبل از انقلاب بنده فیلم نمی‌ساختم اگرچه با سینما آشنایی داشتم. اشتغال اساسی حقیر قبل از انقلاب در ادبیات بوده است.

با شروع انقلاب تمام نوشته‌های خویش اعم از تراوشات فلسفی، داستان‌های کوتاه، اشعار و… در چند گونی ریختم و سوزاندم و تصمیم گرفتم که دیگر چیزی که "حدیث نفس” باشد ننویسم و دیگر از "خودم” سخنی به میان نیاورم. سعی کردم که "خودم” را از میان بردارم تا هرچه هست خدا باشد، و خدا را شکر بر این تصمیم وفادار مانده‌ام.

شهید آوینی در سال ۱۳۵۸ وارد جهاد سازندگی شد و پس از زمان کوتاهی به فیلمسازی روی آورد و از سال ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۷ به همراه گروهی مجموعه مستند "روایت فتح” را آغاز کرد.

در سال ۶۵ از دفتر ریاست جمهوری وقت (حضرت آیت الله خامنه ای) با عوامل برنامه روایت فتح تماس گرفته و پیغام می دهند که آقای رییس جمهور تمایل دارند دیداری با بچه های گروه روایت فتح داشته باشند. بچه های روایت فتح که متعجب از چنین دیدار غیر مترقبه ای بودند، در روز مقرر به دیدار رییس جمهور رفتند.

آنان که معنای ولایت را نمی دانند در کار ما سخت درمانده‌اند

چند سال بعد، سید شهیدان اهل قلم در رابطه با خاطره دیدار با مقام معظم رهبری در مقاله‌ای با عنوان مبشر صبح، این چنین نوشت: عزیز ما! ای وصیّ امام عشق! آنان که معنای «ولایت» را نمی دانند در کار ما سخت درمانده‌اند اما شما خوب می‌دانید که سرچشمهٔ این تسلیم و اطاعت و محبت در کجاست.

خودتان خوب می‌دانید که چقدر شما را دوست می‌داریم و چقدر دلمان می‌خواست آن روز که به دیدار شما آمدیم، سر در بغل شما پنهان کنیم و بگرییم. ما طلعت آن عنایت ازلی را در نگاه شما بازیافتیم. لبخند شما شفقت صبح را داشت و شب انزوای ما را شکست. سر ما و قدمتان که وصیّ امام عشق هستید و نایب امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف.

موسسه فرهنگی "روایت فتح” اواخر سال ۱۳۷۰ در پی تاکید مقام معظم رهبری برتداوم تولید مستندهای روایت فتح تاسیس شد.

عروج سید شهیدان اهل قلم

"شهید مرتضی آوینی” روز جمعه بیستم فروردین ۱۳۷۲ هنگامی که برای تولید مجموعه‌ای تلویزیونی "روایت فتح” به همراه گروه به فکه رفته بود، بر اثر انفجار مین و شدت خونریزی به شهادت رسید.

پیکر پاک او با حضور مقام معظم رهبری، هنرمندان و نویسندگان تشییع و در گلزار شهدای بهشت زهرا (س) به خاک سپرده شد و باز هم رهبر صبور و سرافراز غم فراق یکی دیگر از یاران این انقلاب را به جان می‌خرید.

باوجود مشهور بودن فیلم روایت فتح تا آن زمان کسی نمی‌دانست سازنده و گوینده چه کسی است زیرا نام عوامل فیلم در پایان عنوان نمی‌شد و آوینی تا آخرین لحظه برتصمیم خود وفادار ماند که آنچه درباره "حدیث نفس” باشد ننویسد و دیگر از "خود” سخنی به میان نیاورد.

با شهادت آوینی تلاش روشنفکران و غربگراها برای مصادره او آغاز شد و البته همانطور که مواضع شفاف آوینی مانع از آن مصادره او شد چندی بعد به علت به نتیجه نرسیدن این استراتژی به تقبیح و توهین آن شهید بزرگوار تغییر پیدا کرد.

رهبر معظم انقلاب در دیدار با مسوولان سازمان صداوسیما در بهمن سال ۸۱ اشاره می‌کنند: یکی‌ از مدیران دستگاه‌های‌ فرهنگی‌ درباره‌ یک نفر از همین چهره‌های‌ معروف فرهنگی‌ِ خوب – که امروز جزو شهدای‌ عالی‌ مقام ماست و من خیلی‌ به او علاقه داشتم و همیشه به دستگاه‌های‌ مختلف فرهنگی‌ توصیه می‌ کردم که از وجودش استفاده کنید- چند عکس به من نشان داد که مربوط به قبل از انقلابِ او بود و او را در مناظری‌ – که آن زمان برای‌ جوانان خیلی‌ پیش می‌ آمد – نشان می‌ داد. آن آقا به من گفت: بفرما! این همان کسی‌ است که شما این طور از او تعریف می‌‌کنید! من عکس‌ها را که نگاه کردم گفتم ارادتم به این شخص بیشتر شد، چون او در این محیط بوده و حالا این گونه شده است؛ حتماً باید از ایشان استفاده کنید!

با این همه شاید مهم‌ترین بحثی که این روزها درباره آوینی مطرح می‌شود، بحث درباره او به عنوان الگویی تمام عیار از هنرمند انقلابی است و این مسئله وقتی بیشتر در مرکز توجه متفکرین و اهالی سینما قرار گرفت که رهبر معظم انقلاب روز شهادت این مرد بزرگ هنر و فرهنگ ایران را روز هنر انقلاب نامیدند.

تمایز هنر انقلاب از هنر غرب

شهید آوینی معتقد بود ادبیات، شأنی از شئون است که انسان در آن متحقق می‌شود و بنابراین، همه تحولاتی که برای بشر روی خواهد نمود، خواه ناخواه در ادبیات ظهور خواهد کرد.

او می گفت: «با انقلاب اسلامی، انسانی دیگر پای به عالم ظهور نهاده است که این انسان، طرحی نو در خواهد انداخت و عالمی دیگر بنا خواهد کرد و از مقتضیات این عالم جدید، یکی هم آن است که ادبیات و هنر دیگری پای به عرصه تحقق خواهد نهاد.

از نظر ما، هنر انقلاب ماهیتا متمایز از آن مفهومی است که در دنیای غرب و غرب‌زدگان به نام هنرخوانده می‌شود. هنر انقلاب، قالب و ماده هنر غربی را می‌گیرد و اما بدان روح و صورتی تازه خواهد بخشید.

در نهایت، از لحاظ ماده و قالب کار نیز از هنر غربی تمایز خواهد یافت و در مراحل بعدی سعی خواهند کرد که در ماده هنر و قالب های آن نیز، تغییراتی متناسب با روح و عهد خاص خویش ایجاد کنند.

شهید آوینی طرح شعار هنر برای هنر را که از سوی برخی هنرمندان که اسم مسلمانی را یدک می‌کشند، برای گریز از تعهد دینی و انقلابی می داند و می‌نویسد: هنر برای هنر، عنوان توصیفی تلاشی است که سعی دارد هنر را بی‌نیاز از دین و حکمت و تعهد در خود هنر معنا کند. اما مگر این کار ممکن است؟

هنرمند امروز، از تعهد و پیام می‌گریزد و یا تعهد خویش را در انکار تعهد و پیام می‌جوید، بی آنکه بداند و در این معنا اندیشه کند که آیا گریز از پیام و تعهد و انکار آن ممکن است یا خیر.

هنر، عین پیام و تعهد است و انتزاع این دو از یکدیگر و انکار نسبتی که مابینشان وجود دارد، از اصل بی معناست و محال…. هنر برای هنر، نقابی است فریبکارانه بر چهره این معنا: هنر در خدمت خودپرستی هنرمند…. هنر برای مردم و هنر برای مردم، دو وجه از یک ابتذال واحد است.

چه باید کرد؟ به راستی ما فرزندان انقلاب اسلامی و طلیعه داران تمدن دینی فردای جهان با این جماعت پطرهای نه چندان کبیر که اصلاً مبانی تفکر ولایی ما را نمی فهمند و همه چیز را مثل کامپیوتر های لاشعور فقط همان طور می شنوند که برایشان برنامه ریزی شده است، چه کنیم؟

می گوییم « درد دین »، می گویند « دموکراسی »؛ می گوییم « ولایت »، می گویند « واپس گرایی»؛ می گوییم « فقاهت »، می گویند « مدیران و کارشناسان و فراغت آفرینان »

نوشته بالا بخشی از مقاله "تحلیل آسان” مرتضی آوینی در پاسخ به مقاله "حکومت آسان” مسعود بهنود با رویکردی استحاله گرایانه نسبت به مبانی انقلاب اسلامی بود را در مجله سوره در شهریور سال ۱۳۷۰ به رشته تحریر در آورد.

انتهای پیام/